الف. اصل حاکمیت دین اسلام بر گسترة زمین

از امیرالمومنین «علیه السّلام» دربارة آیه (...هُوَ الَّذی اَرْسَلَ...ً) نقل

شده است :

«...لایَبقی قَریةُ اِلا وَ نُودی فِیها بِشَهادَةِ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ وَ اَنْ مُحَمَّداً

رَسُول الله«صلّی الله علیه و آله و سلّم» بُکرةً وَ عَشیاً»   [28] باقی

نمی‌ماند قریه‌ای مگر اینکه در آنجا صبح و شام شهادت به توحید و

رسالت پیامبر داده می‌شود.

ب. روی دادن این اتفاق در زمان ظهور حضرت مهدی«علیه السّلام»

ولایت و امامت، ادامه رسالت و نبوت است و امام جانشین پیامبر، و

عهده‌دار تمام شئون نبی ـ به جز مقام ابلاغ وحی ـ  می‌باشد؛ از این

رو  اگر این نوید قرآنی به دست آخرین وصی پیامبر«صلّی الله علیه و آله و سلّم»

  واقع شود؛ مانند این است که گویا خود پیامبر این حقیقت را عملی ساخته

است. شیخ صدوق(رضوان‌الله‌علیه) در روایتی از امام حسین«علیه السّلام»

 نقل می‌کند:

«مِنّا اثنا عشر مَهدیاً اَوَّلُهم اَمیرُالْمُومِنین عَلی بن اَبی طالِب وَ آخِرُهُمْ التاسِعُ

مِنْ وُلْدی، وَ هُوَ الامامُ القائِمُ بِالْحَقِّ، یَحیی اللهُ بِه الاَرض بَعْدَ مَوتِها، وَ یُظْهِرُ

به دینَ الحَقِ عَلی الدیِنِ کُلِه وَ لَو کَرِهَ الْمُشرکون. لَهُ غَیبَةُ یَرتَدُّ فیها اَقوامُ وَ

یُثْبِتُ فیها عَلی الدِّین آخرُون، فَیُؤذَونَ و یُقال لَهُمْ : مَتی هذا الْوَعْدُ اِنْ کُنْتُمْ

صادِقین اَما اِنّ الصابرَِ فِی غَیْبَتِهِ عَلی الأذی و التَّکذیب بِمنْزلة المُجاهِدِ

بِالسَیْفِ بَیْنَ یَدیْ رَسولِ الله«صلّی الله علیه و آله و سلّم» »؛[29]

از ما دوازده نفر مهدی است (لقب مهدی برای همه ائمه ذکر شده است)

که نخستین آنان امام علی«علیه السّلام» و آخرین ایشان نهمین فرزند از

فرزندان من است. او امامی است که به حق قیام می‌کند – خداوند به واسطه

او زمین را زنده می‌کند. بعد از مرگش و به واسطه او پیروز می‌کند دین حق را

بر همة ادیان، هر چند که مشرکان کراهت داشته باشند. برای او غیبتی است

که گروهی در آن دوره غیبت مرتد شده و از دین خارج می‌شوند و گروه دیگر

بر دین ثابت و استوار می‌مانند و به آنان گفته می‌شود: «اگر راست می‌گویید

(و مهدی بر حق است)  پس کی این وعده تحقق می‌یابد». پس به راستی

که صابران در زمان غیبت او بر آزارها و تکذیب‌ها، مانند مجاهدانی هستند که

در برابر رسول خدا«صلّی الله علیه و آله و سلّم»  شمشیر می‌زدند (و ازدین

دفاع می‌کنند).

دومین بخش از گلچینی ازآیات  مهدویت

 خلافت مؤمنان، وعده الهی

(وَعَدَ اللهُ الذینَ آمَنوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصّالِحاتَ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الارض کَما

اسْتَخْلَفَ الَّذین مَنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِنَنَّ لَهُمْ دینَهمْ الّذی ارْتضی لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ

مِن بَعْدِ خَوفِهِمْ اَمناً یَعْبُدُونَنی لایُشرکُون بی شیْئاً وَ مَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ فَاولِئکَ

  هُمُ الفاسِقون)[30]

«خدا به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، وعده

داده است که حتماً آنان را در زمین جانشین (خود) قرار دهد؛ همان‌ گونه که

کسانی را که پیش از آنان بودند جانشین خود قرار داد. و آن دینی که برایشان

پسندیده است، به سودشان مستقر می‌کند، و بیمشان را به ایمنی مبدل

گرداند، ( تا) مرا عبادت کنند و چیزی را با من شریک نگردانند و هر کسی پس

از آن به کفر گراید، آنانند که نافرمانند».

آیه شریفه از وعده‌ای بسیار زیبا خبر می‌دهد؛ خداوند به مؤمنان صالح وعده

می‌دهد که:

1. برای آنان جامعه‌ای صالح مخصوص خود درست می‌کند و زمین

را در اختیارشان قرار می‌دهد.

2.      دینشان را در زمین چیره و برتر می‌سازد.

3.      امنیت را جایگزین ترسشان می‌کند.

4.      فقط خدای را عبادت می‌کنند.

این آیه خطاب به امت پیامبر«صلّی الله علیه و آله و سلّم»  بوده و خداوند

در آن از تعبیر «وعد» استفاده کرده است و وعده‌های خدا تخلف بردار

نیست. بنابراین، مفاد آن این می‌شود که خداوند، به گروهی ازامت پیامبر

اسلام«صلّی الله علیه و آله و سلّم»  وعدة «استخلاف» روی زمین را داده

است. این گروه دو ویژگی مهم و اساسی دارند:

1. ایمان، که همة اعماق وجودشان را پر کرده است.
2. عمل صالح، که همة اعضا و جوارحشان درخدمت و اطاعت مولا است.

این وعده چند ویژگی دارد:

الف. خلافت بر روی زمین:

خلافت ؛ یعنی، مسلط شدن بر کل زمین و استفاده از موهبت‌های آن.

البته خداوند متعال خلافت روی زمین را به امت‌های صالح پیشین؛ (مانند

قوم نوح و صالح) نیز عطا فرموده بود به نظر می‌آید مراد از این خلافت و

حکومت، تنها اصل جانشینی است، نه گسترده و محدوده آن؛ یعنی، همان

گونه که دیگران به حکومت و خلافت در زمین ـ هر چند در منطقه‌ای محدود

ـ رسیدند، شما هم می‌رسید. اینکه چرا برای همة زمین از کلمه «الارض»

استفاده شده، دلیل‌های متعدد دارد، از جمله:

1. اصل «اطلاق» است، قیدزدن نیاز به دلیل دارد.

2. تمکین دین مورد رضایت و امنیت کامل، زمانی اتفاق می‌افتد که سراسر

زمین، تحت حاکمیت و سیطره اینان باشد.

3.روایاتی که در ذیل آیه وارده شده است.

ب. تمکین دین مورد رضایت خدا

تمکین هر چیزی برقرار کردن آن در یک مکان است و این کنایه از پایداری،

تزلزل نداشتن و زوال ناپذیری آن چیز می‌باشد؛ به گونه‌ای که اگر اثراتی

داشته باشد، هیچ مانعی جلوی تأثیر آن را نمی‌گیرد. «تمکّن دین» در آیة

به این معنا است که بر سر راه آن هیچ‌گونه کفر و شرکی ایجاد نکند.

اوامر و دستوراتش محترم شمرده شده و بدان عمل شود. اصول و معارفش

مورد پذیرش همگان بوده و همه به آن معتقد باشند و دربارة آن اختلاف نکنند.

ج. دین مورد رضایت

دینی که خدا آنرا «پسندیده » است، همانا دین مقدس اسلام است که در

جریان غدیر خم با نصب ولایت امیرمؤمنان «علیه السّلام» تمام و کمال

یافت و کافران از نابودی آن ناامید گشتند:

(اَلْیَومَ یَئِسَ الَّذین کَفَروا مِنْ دِیِنکُم فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخشَوْنِ اَلْیَومَ اکْمَلتُ

لَکُمْ دیِنَکُمْ وَ اَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ وَ رَضیتُ لَکُمْ الاسلامَ دیناً)؛[31]

دینی که ولایت اهل بیت عصمت و طهارت در متن آن قرار دارد. اسلام

است و امامت امام علی«علیه السّلام» تا امام مهدی«علیه السّلام»

 را در بر دارد، دین «مرضی» و مورد قبول خداوند است.

د. امنیت:

در چنین دورانی ترس و خوف تبدیل به امنیت و آرامش می‌شود. طبیعی

است که ترس و خوف، عواملی دارد و از بین رفتن آن نیز، نتیجه از بین

رفتن اسباب و علل است. پس، در این دوران هیچ عاملی، باعث نگرانی

و ترس برای مؤمنان نخواهد بود.

-----------------------------------------------------------------------

[28] . بحارالانوار، ج 51، ص60.

[29] . کمال‌الدین و تمام النعمة، ج1، باب 30، ح 3.

[30] .نور(24)، آیة55.

[31] . مائده (5)، آیه.