چند نکته:

 1- قیام حضرت مهدی«علیه السّلام»، تجلّی وعدة

خدا برای پیروزی لشگر ایمان بر سپاه کفر است.

 2- خروج و قیام حضرت، ناگهانی بوده و همراه با هلاکت

ونابودی دنیا پرستان است؛ بنابراین آدمی باید پیش از

ظهور، خود را از صف آنان خارج سازد و از اهل حق باشد.

3- در روزگار تجلّی حق و ظهور حضرت، هدایت‌ها پی‌درپی

 بر مردم نازل می‌شود. البته بهره بردن از این هدایت‌ها

برای کسی است که در خود قابلیت ایجاد کرده و گام

 اولیه را برداشته باشد (ذلِکَ الکِتابُ لارَیبَ فیه هُدیً

 لِلْمُتَقینَ)؛[71] پس باید حرکت نخست از انسان شروع

شود.

4- دریافت هدایت با تبعیت آمیخته است. پس هر چه

تبعیت کامل‌تر باشد، شخص از هدایت‌های بیشتری

 بهره‌مند می‌شود. البته این پیروی از روی آگاهی و

شناخت امام زمان«علیه السّلام» است.

چهارده. هشدار نسبت به وقوع غیبت

(قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُکُمْ غَوْراً فَمَنْ یَأتیکُمْ بِماءٍ مَعینٍ) [72]

«به آنها بگو: به من خبر دهید اگر آب‌های مورد استفاده

شما، در زمین فرو رود، چه کسی می‌تواند آب جاری در

دسترس شما قرار دهد؟!».

واژه «أرأیتم» یک واژة ترکیبی از همزه استفهام و فعل

«رأیتم» است. این ترکیب و ترکیب‌هایی ماند آن، بیش

از سی بار در قرآن آمده و در مواردی به کار رفته که نیاز

به دقت، اندیشه و توجه دادن مخاطب باشد (و به معنای)

 «اخبرونی» (خبر دهید مرا) است. واژه «معین» اگر از مادة

«مَعَن» باشد، به معنای جاری است. اما اگر از ماده «عین

 باشد، به معنای ظاهر و نمایان است.

زمین از دو پوشه تشکیل شده است :یکی «قشر نفوذ

پذیر» که آب را در خود فرو می‌برد ودیگری «قشر نفود

ناپذیر» که آب را در آنجا نگاه می‌دارد. تمام چشمه‌ها،

چاه‌ها و قنات‌ها از برکت این ترکیب ویژه به وجود آمده‌اند؛

 زیرا اگر زمین تا اعماق زیاد نفوذپذیر بود، آب‌ها در زمین

فرو می‌رفتند و دست کسی به آنها نمی‌رسد و همچنین

اگر همه سطح زمین«نفوذ ناپذیر» بود آب‌ها روی زمین

می‌ماندند و باتلاقی بزرگ درست می‌شد یا به دریاها

می‌ریختند و چیزی به نام ذخایر آب زیرزمینی به وجود نمی‌آید.

این نمونه کوچکی از رحمت عام خداوند است که مرگ

و زندگی انسان، سخت با آن گره خورده است.[73]

بنابراین، ظاهر آیه به اهمیت« آب جاری» در زندگی

انسان‌ها مربوط است؛ ولی در روایات متعدد مصداق

آب جاری «وجود مقدّس امام مهدی«علیه السّلام» »

 دانسته شده است.

در منابع معتبر روایی از امام باقر«علیه السّلام» نقل

شده است:

«هذِه نَزَلََتْ فِی القائِمِ «علیه السّلام» یَقُولُ: اِنْ

اَصبَحَ اِمامُکُمْ غائباً عَنکُمْ لاتَدرونَ أینَ هو فَمَن یَأتیکُم

 باِمامٍ ظاهرٍ یأتِیکُم بأخبارِ السَّماءِ وَ الاَرضِ وَ حَلالِ اللهِ

 جَلَّ وَ عزَّ و حَرامِهِ. ثم قال«علیه السّلام»: و اللهِ ما

جاءَ تأویلُ الآیِة وَ لابُدَّ أن یَجیء تأویلُها»؛[74]

«این آیه دربارة قائم«علیه السّلام» نازل شده است.

 می‌فرماید: اگر امامتان غایب شود و ندانید که او

کجاست، چه کسی امام ظاهری برای شما خواهد

 آورد تا اخبار آسمان و زمین و حلال و حرام خداوند

را برای شما بیاورد؟ سپس فرمود: به خدا سوگند!

تأویل این آیه هنوز نیامده است و ناگزیر خواهد آمد.

با کمی تأمل در می‌یابیم که تفسیر آب ـ این مایة

حیات مادی بشر ـ به وجود مقدّس امام زمان«علیه السّلام»

که سبب حیات معنوی جامعة انسانی است، امری

پذیرفتنی و قابل فهم است.نقش امام در جامعة انسانی

 مثل آب، نقشی مهم و اساسی است و البته

شباهت‌هایی میان این دو وجود دارد.

1- در قرآن کریم آب منشأ حیات همة موجودات معرفی

 شده است:

(وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیِّ)؛[75] «و همه چیز

را از آب، حیات و زندگی دادیم».

امامت حضرت مهدی«علیه السّلام» نیز مایه حیات فکری

 و معنوی بشر است ؛ چنان که امام باقر«علیه السّلام»

فرمود:

«اِذا قامَ قائمُنا وَضَعَ اللهُ یَدَهُ عَلی رُؤسِ العِبادِ فَجَمَعَ

بِها عُقُولَهم وَ کَمُلَت بِها أَحلامَهُم»؛[76]

وقتی قائم ما «علیه السّلام» قیام کند، خداوند دست

 خود را بر سر بندگان قرار می‌دهد و بدین سبب

خردهای آنان را جمع کرده و عقل ایشان را کامل می‌کند.

2.     همان‌گونه که نزول آب از عالم بالا است، موضوع

 امامت حضرت مهدی«علیه السّلام» و ظهور او نیز

 امری آسمانی است. قرآن کریم دربارة آب فرموده

 است: (وَ أنزَلََ مِن السّماءِ ماءً) [77] «و خدا از

آسمان آب فرو فرستاد و درباره مسأله امامت

می‌فرماید:... و لایَنالُ عَهدِیَ الظّالِمینَ [78] ؛

« و پیمان من به ستمکاران نخواهد رسید»

3- آب سبب پاکیزگی و رفع آلودگی است. حکومت

 مهدی«علیه السّلام» نیز مایة پاکیزگی و طهارت

دل‌هاست. در روایتی از امام علی«علیه السّلام» 

نقل شده است:

«لَو قَد قامَ قائِمُنا... لَذََهَبَتْ الشَّحْنا مِن قُْلوبِ العِبادِ»[79]

اگر قائم ما قیام کند... کینه ( و دشمنی) از دل‌های

 بندگان برود.همان‌گونه که اگر آب به اعماق زمین برود،

 هیچ کس به آن دسترس ندارد و بشر با همة توان خود

 از رسیدن به آب ناتوان خواهد بود، اگر امام به ارادة

 پروردگار در پس پردة غیبت قرار گیرد، مردم نمی‌توانند

 امامی از میان خود برگزینند ؛ بلکه نیاز آنان به امام و

 پیشوای آسمانی باقی است. پس باید در طلب او باشند

 و از خداوند ظهور او را بخواهند؛ همان‌گونه که در نبود آب،

باید از خداوند طلب کنند که چشمه‌های آنها را پُر از آب کند.

امام هفتم موسی بن جعفر«علیه السّلام» در پاسخ برادرش

 علی بن جعفر دربارة تأویل این آیه می‌فرماید:

«اِذا فَقَدْتُمْ اِمامَکُمْ فَلَم تَرَوهُ فَماذا تَصنَعون»؛[80] زمانی که

امام خویش را از دست دادید و از دیدن او عاجز شدید، پس

چه خواهید کرد؟

با این بیان روشن می‌شود که مضمون آیه، می‌تواند ناظر به

دوران غیبت امام مهدی«علیه السّلام» باشد؛ همان‌گونه که

پیامبر«صلّی الله علیه و آله و سلّم» وقتی از امامان دوازده‌گانه

پس از خود خبر داد، عمار یاسر از آن حضرت درباره

مهدی«علیه السّلام» سؤال کرد،

پیامبر اکرم«صلّی الله علیه و آله و سلّم» فرمود:

«یا عَمّار! اِنَّ اللهَ ـ تبارک و تعالی ـ عَهدَ الیَّ أنّهُ یَخْرُجُ

مِن صُلبِ الحسین اَئمة تِسعةً و التاسِعُ مِن وُلدِه

یَغِیبُ عَنهم و ذلِکَ قوله عزّوجَلّ: قُل أرَأیتُم اِن أصبَحَ

ماؤُکم غوراً  فَمَنْ یَأتِیکُم بِماءٍ مَعینٍ تکون له غیبة

طویلة، یرجع عنها قوم  و یثبت علیها آخرون فاذا کان

 فی آخر الزمان یخرج فَیملأ الدنیا قِسطاً وَ عدلاً  کما

مُلِئت جَوراَ وَ ظلماً...»؛[81]

ای عمار! خداوند ـ تبارک و تعالی ـ با من پیمان بسته

که بیرون می‌آید از نسل حسین«علیه السّلام» نُه

امام و نهمین آنان از میان ایشان غایب می‌گردد. و

این همان سخن خداست که فرمود: «بگو (ای پیامبر)

به من خبر دهید که اگر آب مورد استفادة شما در زمین

فرود رود، چه کسی می‌تواند آب جاری در دسترس شما

 قراردهد؟!»  برای او (مهدی) غیبتی طولانی خواهد بود

که گروهی از امامت او باز خواهندگشت و گروهی دیگر

بر آن ثابت قدم می‌مانند و چون آخرالزمان شود،

(مهدی«علیه السّلام» ) قیام می‌کند و دنیا را پر از قسط

 و عدل می‌سازد؛ همانگونه که از ظلم و جور پر شده باشد.

نتیجه: با اندکی تأمل درمی‌یابیم، آیات متعدد قرآن به

 پشتوانه روایات، به مسئله حاکمیت جهانی مستضعفان

 و عدالت و رهبری حضرت مهدی«علیه السّلام» پرداخته‌اند.

برای سلامتی و تعجیل در ظهورش صلوات 

-------------------------------------------------------------

[71] . بقره(2)، آیه 2.

[72] . ملک، (67) آیه 30.

[73] . تفسیر نمونه، ج 24، ص358.

[74] . کمال‌الدین و تمام النعمة، ج 1، باب 32، ص 325، ح 3.

[75] . انبیاء، (21) آیه 30.

[76] . کافی، ج 1، کتاب العقل و الجهل، ص 25،ح21.

[77] . بقره(2)، آیه 22.

[78] .مراد از پیمان الهی امامت است .ر . ک: تفسیر مجمع البیان

 و المیزان، ذیل آیه.

[79] . شیخ صدوق، الخصال، ج 2، ص626.

[80] . شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص 160.

[81] .البرهان فی تفسیر القرآن، ج 8، ح 1، ص 79.