امام صادق (ع): "هیچ نوروزی نیست مگر آنکه ما در آن توقع ظهور حضرت حجت را داریم، چرا که این روز از روزهای

ما و شیعیان ماست که عجم آن را گرامی داشته ولی شما (اعراب) آن را ضایع نمودید"...

یا مقلب القلوب و الابصار        یا مدبر اللیل و النهار        یا محول الحول و الاحوال     حول حالنا الی احسن الحال

پیوسته این پرسش براى جستجوگرى که به فلسفه اعیاد تا عمق تاریخ کهن به کنکاش مى پردازد مطرح است

که نوروز چرا مقدس است؟ و قداست آن از چه چیزی مایه مى گیرد و اینکه در پیش از اسلام زردشتیان و ایرانیان

این عید را با شکوه زیادى برگزار مى کردند و همراه با راز و نیاز و دعا و مراسم ویژه انجام می گرفت و با مذهب

زرتشتى گره خورده بود و بهار و رستاخیز را نیز نشانگر بود، فلسفه وجودیش چه بود. پس از اسلام نیز در ایران

و برخى از کشورهاى اسلامى این قداست همچنان استمرار یافت و تداوم خود را حفظ نمود تا جایى که وارد حوزه

احادیث و روایات دینى شده و بابى به نام "باب النیروز" در مباحث عید شناسى مفتوح گشته و به اعمال و آداب آن

توجه خاص شد چه رمز و رازى در نوروز نهفته بود که در این روایات به تثبیت نوروز انجامید.

باید در نظر داشت که قرآن هیچگاه در مورد ادیان صاحب کتاب، خط بطلان نهایی نکشید و نه تنها این کار را نکرد بلکه

تصدیق صریح نمود و جاى بسى تاسف است که هنوز کتابى منتشر نشده که موارد تصدیق تورات و انجیل و زبور و کتابهاى

عهد عتیق و عهد جدید و نیز اوستاى زرتشت را گرد آورى و تدوین کند؛ حال آن که موارد مشترک بسیاری، مضامین این کتابها با قرآن داشته که

مى توان همه را مشخص و جمع آورى نمود و میزان تصدیق را که قرآن کریم به آن ناطق است، دریافت.

در قرآن کریم یکبار از مجوس (زردتشتیان) در ردیف صاحبان کتاب یا اهل الکتاب، یاد شده که قابل تامل بوده و آن

در سوره مبارکه حج ( آیه 17 ) است که مى فرماید:

" ان الذین آمنوا و الذین هادوا و الصابءین و النصارى و المجوس، و الذین اشرکوا ان الله یفصل بینهم یوم القیامه ان الله على کل شى شهید.)

یعنی : همانا خدا روز رستاخیز میان کسانى که ایمان آورده اند و یهودیان و صابئین و مسیحیان و زرتشتیان و

کسانى که شرک ورزیدند حکم مى کند، به راستى خدا بر همه چیز گواه است.

آنچه شگفت انگیز است و یکى از افتخارات ایرانیان محسوب می شود این است که خاستگاه دین زرتشتى ایران

زمین بوده که در قرآن تحت عنوان " مجوس" از آنان در ردیف " اهل الکتاب " نام برده است و این ویژگى را هیچکدام

از اقوام اروپایى و آسیایى و افریقایى و شرق دور دارا نمى باشند که دینشان در کتاب آسمانى قرآن به رسمیت

شناخته شود و به ویژه سنت نبوى نیز مطابق نص صریح حدیث پیامبر اکرم ( ص ) مسلمین را مکلف کرد مانند اهل کتاب

با زرتشتیان رفتار کنند و نه مانند مشرکین و کافران. علاوه بر آن در صحاح سته احدایث زیادى آمده که زرتشتیان در انتخاب

 دین آزاد بودند و از آنها که ترجیح دادند تا به دین و آیین خود باقی بمانند، همچون اهل کتاب فقط مبلغی به عنوان جزیه

(مالیات،tax) مى گرفتند؛ و افسانه های زور و شمشیر غالبا دروغ و برای تحریک احساسات ترویج یافته اند.

(اگر هم در تاریخ ، موردی از ظلم و جنایت یافت شود، ناشی از روحیات فردی و فرهنگ بیابانی عربی است

و ارتباطی با تعالیم اسلامی ندارد)

درمنابع بسیار معتبر همچون سنن سعید بن منصور و مسند امام احمد بن حنبل و الام شافعی و صحیح بخارى

و مسند طیالسى و سنن کبراى بیهقی و اموال ابو عبید و روض الانف سهیلى و روایات و گزارش هایی آمده مبنى

بر اهل کتاب بودن " زدتشتیان " و داشتن پیامبری صاحب کتاب (یعنى حضرت زرتشت) که این روایات از جهت اینکه در

کهن ترین منابع ثبت و ضبط شده بسیار مورد اعتماد بوده و افتخاری براى ایرانى محسوب مى شود که آخرین دین الهی

به تثبیت و تایید آنان و پیامبر شان و کتابشان پرداخته باشد.

حتى سعید بن منصور در سنن خود از عبدالرحمان این عوف (صحابى مشهور) گواهى آورده که پیامبر اکرم ( ص )،

با رعایت آزادی انتخاب دین، از مجوسیان ناحیه هجر (شرق عربستان سعودى) فقط جزیه (مالیات،tax) گرفته است.

در کتب حدیث و کتب فقهى و کتب " الاموال " مفصلاً به مسایل اهل کتاب بودن مجوسیان (زرتشتیان) استدلال شده

و در مباحث جزیه به آنها تصریح شده است که نیاز به عرضه آنها نیست و در این نوشته نیز دنبال این نیستیم که این موضوع

 را در روایات اهل سنت آثار فقهى آنان بررسى کنیم، آنچه در مقاله کوتاه پیش رو مقصود و منظور است عرضه روایاتى

 است که از سوى شیعه و از قول امامان بزرگوار در تایید و تثبیت " نوروز " و آداب و اعمال آن آمده است.

 نخست این که زرتشتیان اهل کتابند و پیامبری حضرت زرتشت علیه السلام در ردیف هزاران پیامبر الهى بوده،

در منابع شیعى نیز روایات و اقوال زیاد است و حتى حضرت زرتشت (ع)، ظهور پیامبر اکرم ( ص) و باقی ماندن شریعت

 وى تا روز قیامت را نیز پیش بینی کرده است.

سید ابن طاووس ( 589-664 ) که از علماى برجسته امامیه محسوب مى شود و داراى تالیفات کثیرى است

 و به اتفاق بزرگان شیعه، از با تقواترین انسان هاى دوره خود بوده است و در کتاب الملاحم و الفتن "

( فصل 27 ) از قول ابومعشر مى گوید: جاماسب و زرتشت در هزار سال قبل از بعثت پیغمبر ( ص ) حکم کرده اند که

طالع قرآن (نشان مى دهد) که شریعت رسول الله ( ص ) تا روز قیامت باقى خواهد بود.

در بین زرتشتیان پیش از اسلام دو عید بسیار مبارک و مشهور بود یکی عید نوروز و دیگرى مهرگان ( مهرجان )،

که بدون گمان، در همه ادیان، اعیاد همراه با اعمال مذهبى برگزار مى شده است و چون دین حضرت زرتشت(ع)

نیز داراى اعیادى مقدس همچون نوروز بوده اند (مانند دین مقدس اسلام که دو عید فطر و قربان مهم ترین و برجسته ترین

اعیاد دینى مسلمانانت محسوب مى شوند)، اعمال و آداب ویژه اى داشته است که در کتابهایى که از پهلوی به پارسى

و عربى ترجمه شده و یا در آداب و مراسم برگزاری این آیین در نزد زرتشتیان و بقیه ایرانیان مسلمان که به صورت سنتى

و شفاهى آن را حفظ کرده اند باقى مانده است، که براى نمونه برخى از آن آداب در نوروزنامه ها و کتاب هایی همچون کتاب التاج

" " جاحظ بصرى " انعکاس یافته است که بعدها برخى از خلفاى عباسى نیز تحت تاثیر آثار ایرانی به قداست این جشن

 توجه داشته و مراسمى را نیز به پاس آن برگزار می کرده اند و فلسفه و رمز این که چرا در روایات شیعه این اندازه به

این عید توجه شده است ریشه در اعتقادات دینی و باور به " اهل الکتاب " بودن زرتشتیان و دریافت ارزش و اهمیت

این عید دینى بوده که از پیش از اسلام بر جاى مانده است. اگر این عید صبغه دینى آن غلبه نداشت ( همچون عید فطر و عید قربان )

و قداستى به عنوان یکی از اعیاد دین زرتشت مورد توجه نبود، هیچگاه این احادیث با این صراحت در مورد آن روایت

نمى شد، لذا جاى بسی تامل دارد که این روایات را مورد بررسى قرار داد و حداقل فهرستی از آنها تهیه نمود تا بتوان بعدها به تحلیل علمى

آنها پرداخت .

و اگر حضرت امام صادق( ع ) به یکى از یاران خود فرموده اند:

نوروز روزى است که خداوند از بندگانش پیمان گرفت که او را بپرستند و او را شریک و انبازى نگیرند،

به پیامبران و راهنمایان او بگروند و به پیشوایان دین ایمان بیاورند و همان روزی است که آفتاب در آن طلوع کرد

و بادها وزیدن گرفت. زمین در آن شکوفا و درخشان شد. همان روزى است که کشتى نوح در کوه آرام گرفت. همان

روزی است که پیامبر خدا امیر المومنین على ( ع ) را بر دوش گرفت تا بت هاى قریش را در کعبه به زیر افکند

و بتان را خرد کنند. چنانکه ابراهیم نیز این کار را کرد.